Św. Dymitr Sołuński
Święty Dymitr Sołuński pochodził z położonego w północnej części Grecji miasta Sołunia (Thessaloniki). Urodził się około 285 roku. Był jedynym, długo oczekiwanym dzieckiem swych bogobojnych rodziców. Ojciec świętego był człowiekiem bardzo zamożnym. Pełnił on funkcję naczelnika miasta, które w III wieku było jednym z najważniejszych i najbogatszych miast imperium rzymskiego. Rodzice świętego ukrywali swą chrześcijańską wiarę z obawy przed prześladowaniami. Posiadali w swym domu ukrytą kapliczkę z ikonami Chrystusa i Bogarodzicy. Sam święty nie od razu dowiedział się o tajemnicy rodziców. W wieku kilku lat, gdy był już zdolny do nauki, rodzice zaprowadzili go do wcześniej skrzętnie ukrywanej kaplicy i od tego momentu święty zaczął poznawać prawdy wiary chrześcijańskiej. Pierwszą nauką jaką usłyszał od rodziców były słowa: Oto wyobrażenia Jedynego Prawdziwego Boga, Stworzyciela nieba i ziemi; i oto ikona Przenajświętszej Bogarodzicy.
Po śmierci ojca św. Dymitr został wybrany przez cesarza Maksymiana na naczelnika miasta. W przeciwieństwie do swoich rodziców nie miał zamiaru ukrywać swej chrześcijańskiej wiary. Będąc gorliwym chrześcijaninem jawnie rozpoczął rozpowszechnianie wiary chrystusowej wśród mieszkańców podlegającego mu miasta. Za swoją działalność został uwięziony z rozkazu cesarza Maksymiana, który był wielkim przeciwnikiem i prześladowcą chrześcijan. Gdy św. Dymitr dowiedział się o nakazie uwiezienia go polecił swoim sługom rozdać cały majątek, który odziedziczył po rodzicach. Imperator chcąc zyskać popularność mieszkańców Sołunia zorganizował w mieście igrzyska. Główną atrakcją igrzysk były walki jednego z żołnierzy cesarza, Wandala o imieniu Leon, który w czasie widowiska mordował chrześcijan. Młody chrześcijanin o imieniu Nestor widząc to wszystko poprosił swego przewodnika w wierze, św. Dymitra, o udzielnie mu błogosławieństwa na walkę z Leonem. Święty pozwolił Nestorowi na walkę i jednocześnie wspierał go swoją modlitwą. Nestor pokonał Leona rzucając go na ostre włócznie kończąc tym samym mordy na chrześcijanach. Masymian rozwścieczony śmiercią swego ulubieńca kazał przebić włócznią młodego Nestora jak i św. Dymitra. Wydarzenia te miały miejsce około 306 roku, według niektórych badaczy w starożytnym Sirmium (dzisiejsza Sremska Mitrovica). Ciało św. Dymitra odnalezione po pewnym czasie nie uległo rozkładowi. Z relikwii wydzielało się pachnące i uzdrawiające mirro, dlatego też świętego nazwano mirotoczywym (toczącym mirro).
Głównym ośrodkiem kultu św. Dymitra stało się jego rodzinne miasto, gdzie na jego grobie zbudowano w V wieku bazylikę, ściągającą rzesze pielgrzymów z całych Bałkanów [1]. W tradycji bizantyjskiej zaliczono go razem ze świętym Jerzym, Prokopem i Teodorem do wielkich świętych rycerzy i ukazywano w zbroi i płaszczu, z dzidą i mieczem. Święty Dymitr po dziś dzień słynie z wielu cudów i uzdrowień. Kult św. Dymitra wśród Słowian pojawił się prawdopodobnie w VI wieku. W owym czasie Słowianie zaczęli osiedlać się w okolicach Sołunia, jak i w samym mieście [2]. Wraz z misją świętych Cyryla i Metodego w IX wieku, którzy pochodzili z Sołunia - miasta świętego, kult ten stał się jeszcze bardziej powszechny. Wraz z misją świętych braci kult św. Dymitra przywędrował na tereny dzisiejszej Polski. Świadczą o tym między innymi średniowieczne jaki i szesnastowieczne ikonograficzne przedstawienia świętego pochodzące z południa dzisiejszej Polski [3].
[1] Po dzień dzisiejszy można spotkać na Bałkanach Mitrovicy, czyli wcześniejsze Dymitovicy – miasta św. Dymitra. W samej Serbii znajdują się trzy duże takie miasta: Maczvancka Mitrowica, Sremska Mitrovica, Kosovska Mitrovica.
[2] Schmemann A., Droga prawosławia w historii, tłum. Paprocki H. ks., Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, Białystok 2001, s. 259 - 262.
[3] Zob. Janocha Michał ks., Ikony w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2008, s. 298 – 303.
